Historia bankowości w Polsce

Historia bankowości w Polsce

W artykule przedstawiono genezę i rozwój polskiego systemu bankowego. Część pierwsza poświęcona jest historii bankowości na świecie. Opisuje wiele osiągnięć w dziedzinie pieniądza i bankowości począwszy od czasów starożytnych aż do 20 wieku. W części drugiej autor opisuje wydarzenia, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich 600 lat – od czasów Kazimierza III Wielkiego do czasów współczesnych, a które ukształtowały obecny stan bankowości w Polsce. Szczególną uwagę zwraca się na perspektywy rozwoju sektora bankowego na początku 21 wieku, kiedy Polska jest o krok od przystąpienia do Unii Europejskiej. Temu właśnie poświęcona jest trzecia część artykułu.

zdjęcie

Historia bankowości w Polsce

W styczniu 1924 roku Sejm uchwalił słynną reformę walutową, która umożliwiła Polsce przezwyciężenie katastrofalnej hiperinflacji i wynikającego z niej chaosu gospodarczego. W kwietniu 1924 r. do obiegu wprowadzono złotego, który był prekursorem naszej obecnej waluty, zastępując markę polską, której wartość została zniszczona przez inflację. Nową walutę wprowadził powstały wówczas Bank Polski – poprzednik Narodowego Banku Polskiego. Należy tu krótko przypomnieć genezę wyżej wymienionych wydarzeń z 1924 roku. Państwo Polskie zostało przywrócone pod koniec 1918 roku. Przejęła ona instytucję emitującą – Polski Krajowy Urząd Pożyczkowy – od niemieckich władz okupacyjnych. Polskie marki emitowane przez tę instytucję stały się tymczasowym prawnym środkiem płatniczym. Jednak już w grudniu 1918 roku ogłoszono, że w przyszłości powstanie Bank Polski. Nowy bank emisyjny miał być nazwany na cześć instytucji, która zarządzała sprawami monetarnymi i gospodarczymi po 1828 roku, w okresie krótkotrwałej autonomii Królestwa Polskiego. W lutym 1919 r. ogłoszono przyszłe wprowadzenie złotego, który miał zastąpić polską markę. Miało to być nawiązanie do długiej tradycji monetarnej. Polski złoty był walutą, która była używana w Polsce od końca 15 wieku. Nawet w okresie zaborów, kiedy obca waluta była w obiegu, ludzie wciąż byli mocno przywiązani do złotego. Polski złoty był m.in. używany jako ekwiwalent 15 kopiejek w codziennych obliczeniach. Marka polska była walutą niepodległej Polski po 1918 roku. Walcząc o zabezpieczenie swoich granic i nie mając dochodów Skarbu Państwa, Polska nadal gromadziła dług. Dług Skarbu Państwa został pokryty przez drukowanie pieniędzy. Ilość waluty w obiegu gwałtownie rosła i w związku z tym kurs polskiej marki szybko spadał. W połowie 1923 roku inflacja przerodziła się w hiperinflację. Miesięczne wzrosty cen przekroczyły 50%.

O tym warto pamiętać!

W połowie grudnia 1923 roku Władysław Grabski został mianowany premierem i pozostał jednocześnie ministrem skarbu. Zamierzał zrównoważyć budżet i uzyskać dochody z podatku od nieruchomości, unikając zagranicznych pożyczek w obawie przed ustępstwami politycznymi. Na przełomie 1924 roku groziła katastrofa monetarna. Ceny rosły o ponad 150% każdego miesiąca. 11 stycznia 1924 roku Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej. 20 stycznia uchwalono statut Banku Polskiego i przyznano bankowi wyłączne prawo do emisji banknotów. Działalność Banku organizowana była przez pięcioosobowy komitet pod przewodnictwem przyszłego prezesa Stanisława Karpińskiego. Według ówczesnych modeli bank centralny powstał jako prywatna spółka akcyjna, która miała zapewnić mu niezależność. Akcje Banku posiadało 176.000 akcjonariuszy. Skarb Państwa posiadał jedynie 1% akcji.  Bank rozpoczął działalność 28 kwietnia 1924 roku. Wymieniła polską markę po kursie 1 800 000 marek na złotego. Złoty był na równi ze złotym frankiem (tj. frankiem szwajcarskim). Początkowo solidny stan budżetu i bilansu płatniczego, a także zgromadzone rezerwy walutowe i złota zapewniły stabilizację i powodzenie reformy. Sukces okazał się jednak krótkotrwały. Bardzo słabe zbiory i głęboki kryzys przemysłowy w 1924 r., a później katastrofalny bilans płatniczy w 1925 r. dramatycznie osłabiły złotego. Interwencje walutowe Banku Polskiego okazały się nieskuteczne. Obawiając się spadku skromnego złota i rezerw walutowych, Bank postanowił nie bronić już kursu złotego. Premier Grabski podał się do dymisji w listopadzie 1925 roku.

Upadłość banku w Polsce
Co warto wiedzieć o kryzysie 2008 w Polsce?
Historia finansów w Polsce

Dodaj komentarz