Prawie każdy kraj na całym świecie, a na pewno każdy rozwinięty kraj uprzemysłowiony, ma bank centralny. Większość z nich pełni jedną lub więcej z następujących funkcji: działając jako bank dla bankierów, emitując wspólną walutę, rozliczając płatności, regulując banki i działając jako “pożyczkodawca ostatniej instancji” dla banków w tarapatach finansowych. Jedyną rzeczą, którą wszyscy robią, jest służenie jako bankier dla własnych rządów. Ale nawet jeśli te banki centralne mają wspólne funkcje, każdy z nich nadal działa na różne sposoby, a te rozróżnienia w dużej mierze wynikają z historycznych podstaw banków. Jeśli chcesz zrozumieć naturę nowoczesnego banku centralnego, musisz przestudiować jego historię i związek z handlem i rządem. Dotyczy to zwłaszcza Stanów Zjednoczonych, gdzie unikalna struktura Systemu Rezerwy Federalnej została ukształtowana przez wcześniejsze eksperymenty tego kraju z bankowością centralną oraz przez polityczną reakcję na te eksperymenty. Rzeczywiście, sama Rezerwa Federalna zmieniła się w głęboki sposób od czasu jej podpisania w 1913 roku.
Historia bankowości w Stanach Zjednoczonych
Mimo to, jak zobaczycie, Rezerwa Federalna ma podobieństwa do pierwszej próby bankowości centralnej w kraju i pod tym względem ma intelektualny dług wobec Alexandra Hamiltona. “W ekonomii spraw narodowych nie ma prawie żadnego punktu ważniejszego niż jednolite zachowanie wewnętrznej wartości jednostki pieniężnej” – napisał Hamilton w 1791 roku, tydzień po tym, jak Senat zatwierdził jego ustawę bankową, brzmiąc jak współczesny przewodniczący Fed. Aby sfinansować rewolucję amerykańską, Kongres Kontynentalny wydrukował pierwsze papierowe pieniądze nowego kraju. Znane jako “continentals”, banknoty pierwotnie miały być wymienialne na żądanie w specie. Jednak Kongres wycofał się ze swojej obietnicy i wyemitował banknoty w takiej ilości, że doprowadziły one do inflacji, która, choć początkowo łagodna, gwałtownie przyspieszyła wraz z postępem wojny. W końcu ludzie stracili wiarę w notatki, a wyrażenie “nie warte kontynentu” zaczęło oznaczać “całkowicie bezwartościowe”. Po zakończeniu wojny o niepodległość naród miał znaczne zadłużenie, którego znaczna część została wyemitowana przez poszczególne państwa. Nie było wspólnej waluty, ponieważ wiele państw drukowało własne pieniądze. Były to dwa główne problemy finansowe, przed którymi stanęli założyciele narodu w czasie pisania Konstytucji.
O tym warto pamiętać!
Sama konstytucja zabraniała rządom stanowym emitowania własnej waluty. Bank Stanów Zjednoczonych został stworzony w 1790 roku, aby poradzić sobie z długiem wojennym i postawić rząd na solidnych podstawach finansowych. Miał on pomóc w finansowaniu długu rządowego i emisji banknotów walutowych. Hamilton, ówczesny sekretarz skarbu prezydenta George’a Washingtona, był architektem Banku, który wzorował na Banku Anglii. Bank miał mieć kapitał początkowy w wysokości 10 milionów dolarów, finansowany ze sprzedaży akcji. Była to wówczas dość duża suma. Rząd federalny byłby właścicielem 2 milionów dolarów, dając mu znaczną kontrolę, a reszta należałaby do prywatnych inwestorów. Chociaż intencją Banku było ułatwienie finansów rządowych, Hamilton miał inny cel – funkcjonować jako bank komercyjny. W czasie rewolucji w koloniach nie było prawie żadnych banków; Wielka Brytania wykorzystała swoją władzę, aby chronić własne banki i zapobiegać rozwojowi rywali finansowych. Wizją Hamiltona było stworzenie centralnego źródła kapitału, które można by pożyczyć nowym firmom, a tym samym rozwinąć gospodarkę kraju.
Bank można w dużej mierze uznać za sukces zarówno w spłacie długów wojennych, jak i w operacjach komercyjnych, które były znacznie większe niż jego działalność publiczna. Jednak od początku byli tacy, którzy twierdzili, że Bank jest niekonstytucyjny. Konstytucja przyznała prawo do opodatkowania i drukowania pieniędzy Kongresowi, a nie prywatnej korporacji, argumentowali krytycy. Ponadto, gdy dług wojenny został w dużej mierze załatwiony, wielu nie widziało już potrzeby banku narodowego. Tak więc w 1811 roku, w obliczu decyzji o odnowieniu statutu Banku, Kongres odmówił, jednym głosem, odnowienia go, a bank zaprzestał działalności.
