W czasach komunizmu wszystkie instytucje finansowe były własnością państwa od lat 1944-45 i stanowiły integralną część scentralizowanego planowania gospodarczego po 1949 roku. W czasach komunizmu wszystkie instytucje finansowe były własnością państwa od lat 1944-45 i stanowiły integralną część scentralizowanego planowania gospodarczego po 1949 roku. Narodowy Bank Polski działał jako główny agent polityki finansowej rządu, zarządzając wszystkim, od waluty i podaży pieniądza po płace i ceny, kredyty, inwestycje i szczegółową działalność wszystkich przedsiębiorstw państwowych.
Historia finansów w Polsce
Pod koniec lat 1980. i na początku lat 90. zreorganizowano sektor bankowy. Bank Narodowy stał się niezależnym bankiem centralnym, odpowiedzialnym za regulację sektora bankowego i waluty. Do 2000 roku istniało około 75 prywatnych banków, chociaż państwo zachowało pakiet kontrolny w około jednej dziesiątej z nich. Do 1990 r. wewnętrzne operacje monetarne były prowadzone w niewymienialnej walucie lokalnej, podczas gdy operacje zewnętrzne były prowadzone albo w walucie obcej, zwłaszcza w dolarach amerykańskich, albo, w przypadku bloku sowieckiego, w specjalnych jednostkach rozliczeniowych, takich jak wymienialne ruble. Kursy wymiany w stosunku do twardej waluty obcej były elastyczne w zależności od potrzeb banku państwowego. W 1990 r., w ramach rządowego programu przesunięcia polskiej gospodarki w kierunku systemu wolnorynkowego, kurs złotego, polskiej waluty, mógł być swobodnie ustalany na międzynarodowych rynkach walutowych. W 1995 roku wprowadzono nowy, zdewaluowany złoty; równało się 10 000 starych złotych. Po przystąpieniu do UE w 2004 roku Polska przygotowywała się do wejścia do unijnej strefy ekonomicznej i przyjęcia euro jako swojej waluty. Jednak w 2010 roku Prawo i Sprawiedliwość nadal działało przeciwko przyjęciu przez Polskę euro, argumentując, że standard życia w kraju nie jest jeszcze porównywalny z poziomem najsilniejszych członków strefy i że Polsce lepiej służy utrzymanie własnej waluty, złotego.
O tym warto pamiętać!
Polska utworzyła giełdę w 1991 roku w Warszawie, a do końca 2001 roku notowanych było na niej około 230 spółek. Rynek instrumentów pochodnych rozpoczął się w 1998 roku. Na przełomie wieków działało ponad 50 towarzystw ubezpieczeniowych, z których największym był Powszechny Zakład Ubezpieczeń. W pierwszej dekadzie ery postkomunistycznej Polska otrzymała więcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych niż jakikolwiek inny były socjalistyczny kraj Europy. Upadek komunizmu znacznie wpłynął na handel Polski, który przed upadkiem bloku sowieckiego był prowadzony w ramach RWPG, w tym eksport węgla i maszyn do Związku Radzieckiego i Europy Wschodniej. Jednak w 1990 roku Niemcy wyprzedziły Związek Radziecki jako głównego partnera handlowego Polski, a do 2001 roku Niemcy odpowiadały za jedną czwartą polskiego importu i jedną trzecią eksportu. Do 2010 roku od jednej piątej do jednej czwartej polskiego importu pochodziło z Niemiec, a udział Niemiec w polskim eksporcie spadł do mniej niż trzech dziesiątych. Chiny, Włochy, Francja, Wielka Brytania, Czechy, Rosja i Holandia są również ważne dla polskiego handlu.
Maszyny, metale, tekstylia i odzież, węgiel i żywność stanowią większość eksportu, a maszyny, chemikalia i paliwa są głównym importem. Niemcy są największym rynkiem zbytu dla niemal wszystkich kategorii eksportu, podczas gdy Rosja pozostaje zdecydowanie najważniejszym źródłem importu energii, a Niemcy i Włochy są głównymi źródłami zagranicznych maszyn i chemikaliów. Przemysł usługowy znacznie się rozwinął w ostatniej dekadzie 20 wieku, w tempie około 4 procent PKB rocznie. Wzrost był wyraźny w sektorach usług finansowych, handlu detalicznego oraz podróży i wypoczynku. Na przełomie 21 wieku branża usługowa stanowiła około dwóch trzecich PKB kraju i zatrudniała zaledwie mniej niż połowę polskiej siły roboczej. W systemie komunistycznym związki zawodowe, organizowane przez poszczególne gałęzie przemysłu, musiały być zatwierdzane przez państwo i partię. Ponieważ rząd był pracodawcą monopolistycznym we wszystkich ważnych gałęziach przemysłu i ponieważ organizacja związkowa była kierowana przez partię, można argumentować, że związki zawodowe były związkami zawodowymi pracodawców.
