Działalność ubezpieczeniowa w Polsce podejmowana jest poprzez założenie lokalnej spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych oraz uzyskanie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Choć założenie lokalnego towarzystwa ubezpieczeniowego ma pewne zalety (jest postrzegane przez rynek jako świadczące o zaangażowaniu wobec Polski), jest to kosztowny sposób działania. Opłaty prawne i aktuarialne są stosunkowo wysokie i istnieje minimalny wymóg kapitałowy. Konieczne jest również przejście przez długi i uciążliwy proces licencjonowania, który może potrwać kilka miesięcy. Wreszcie, krajowy zakład ubezpieczeń podlega regulacji KNF. Zagraniczni ubezpieczyciele z krajów UE i EOG mogą również podejmować działalność w Polsce poprzez oddział na zasadzie swobody przedsiębiorczości lub bezpośrednio na zasadzie swobody świadczenia usług.
Ubezpieczenia w Polsce
Jeśli chodzi o aspekty operacyjne, oddział działa w taki sam sposób, jak lokalna firma. Koszty są jednak znacznie niższe – oddział nie wymaga kapitału założycielskiego i ma uproszczoną strukturę organizacyjną. Zagraniczni ubezpieczyciele z krajów UE i EOG, którzy prowadzą działalność w Polsce na zasadzie swobody przedsiębiorczości lub swobody świadczenia usług, są regulowani przez organ nadzorczy swojego kraju macierzystego. Muszą jednak przestrzegać ogólnych zasad dobra, które chronią ubezpieczających. Niemniej jednak polski regulator jest uprawniony do audytu takich zagranicznych zakładów ubezpieczeń, z wyjątkiem zarządzania finansami. Może również egzekwować ogólne zasady “najlepszych praktyk”, które mają na celu ochronę ubezpieczających, ubezpieczonych i beneficjentów na podstawie umów ubezpieczenia. Przed zawarciem umowy ubezpieczenia ubezpieczający i ubezpieczony (jeśli są różne) muszą ujawnić wszystkie kwestie wskazane we wniosku o wykonanie umowy ubezpieczenia (lub innej formie sporządzonej przez ubezpieczyciela), które są istotne dla oceny ryzyka przez ubezpieczyciela. Nieujawnienie istotnych okoliczności zwolni ubezpieczyciela z obowiązku zapewnienia odszkodowania za wszelkie poniesione straty, jeśli istnieje odpowiedni związek między nieujawnionymi okolicznościami a stratą. Polskie prawo ubezpieczeniowe nie uznaje konstrukcji prawnych, takich jak gwarancje i warunki zawieszające w rozumieniu prawa zwyczajowego. W związku z tym nie przewiduje również żadnych środków zaradczych związanych z naruszeniem gwarancji i warunków zawieszających. Ubezpieczyciel może jednak nałożyć na ubezpieczającego lub ubezpieczonego szczególne obowiązki związane z wykonaniem umowy ubezpieczenia (np. obowiązek zabezpieczenia kluczyków do samochodu lub obowiązek przestrzegania przepisów przeciwpożarowych), które są podobne do gwarancji.
O tym warto pamiętać!
Ponadto regulacje dotyczące opłacania składek ubezpieczeniowych są zbliżone do warunków zawieszających. Polskie prawo ubezpieczeniowe stanowi, że odpowiedzialność ubezpieczyciela nie rozpoczyna się, jeżeli składka lub jej pierwsza rata nie zostanie zapłacona. Oznacza to, że jeśli szkoda zostanie wyrządzona przed zapłatą składki, ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności. Strony mogą jednak uzgodnić inaczej i zastrzec, że ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność również za szkody wyrządzone przed dokonaniem płatności. Zgodnie z umową ubezpieczenia lub ogólnymi warunkami ubezpieczenia, ubezpieczający i ubezpieczony (jeśli są inni) mogą być zobowiązani do powiadomienia ubezpieczyciela o zdarzeniu ubezpieczonym w określonym czasie. Ubezpieczyciel może zmniejszyć odszkodowanie w przypadku umyślnego lub rażącego niedbalstwa w niezawiadomieniu o ubezpieczonym zdarzeniu zgodnie z wymaganiami, o ile zwiększyło stratę. Ogólnie rzecz biorąc, tylko ubezpieczony ma prawo do dochodzenia roszczenia wynikającego z umowy ubezpieczenia bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi. Natomiast w przypadku ubezpieczenia OC potencjalny powód odpowiedzialności cywilnej, który poniósł szkodę w wyniku działań i/lub zaniechań ubezpieczonego, które są objęte polisą OC, ma prawo do wystąpienia z roszczeniem bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi (tzw. actio directa).
