Wiele osób uważa, że kryzysy finansowe można przewidzieć. Na pewno można się przed nimi zabezpieczyć, najważniejsze jednak wiedzieć czemu i jak się pojawiają. Najłatwiej się tego nauczyć poznając historię poprzednich kryzysów finansowych powstałych na świecie i wystrzegając się popełniania tych samych błędów.
Kryzys finansowy – czym się charakteryzuje?
Gdy nagle następują duże zmiany w funkcjonowaniu rynków finansowych, mówi się o kryzysie finansowym. Oznacza to wiele zaległości w instytucjach finansowych, które przewyższają wartość ich aktywów. W efekcie produkcja spada, lub ten spadek jest znacznie zwiększony. W dzisiejszych czasach, gdy większość krajów jej w pewnym stopniu połączona finansowo, takie kryzysy mogą odbić się również na innych państwach. Kryzysy mogą być różne: finansowe, bankowe, zadłużenia zagranicznego, walutowy, lub krach na giełdzie.
Światowe kryzysy finansowe o których warto pamiętać
Kryzysy finansowe to ciężkie chwile dla każdej osoby. Nie da się ich dokładnie przewidzieć, a także całkowicie zabezpieczyć. Warto jednak wyciągać z nich wnioski i uczyć się, co następnym razem można zrobić lepiej. Dlatego właśnie nie należy o nich zapominać. Poniżej przedstawiamy 5 największych kryzysów, o który powinna pamiętać każda osoba zajmująca się finansami:
1. Bankructwo Lehman Brothers
Gdy największy i najstarszy bank w USA zaczął bankrutować, zapanowała totalna panika na rynkach finansowych. To zdarzenie nie było dawno, więc większość inwestorów za pewne pamięta te chwile paniki i niepewności. Ten kryzys pokazał, że nawet prawdziwi giganci mogą upaść w każdym momencie.
Osoby uważnie obserwując rynek giełdy w tamtych czasach mogły zauważyć, że ogromna bańka niedługo pęknie. Przyczyną jej powstania była zwiększona ilość wydawanych kredytów, również osobom, które nie miały możliwości finansowych na ich spłatę (tzw. “ninja”). Problem zaczął się, gdy osoby obciążone kredytami przestały je spłacać z powodu braku środków. Pierwszy raz w historii widziano taki kryzys i paniczne ratowanie banków, aby tylko ich klienci nie wpadli w panikę. Kryzys rozlał się również na inne gałęzie gospodarki. Amerykańska gospodarka długo dochodziła do siebie po zdarzeniach w 2008 roku.
2. Krach na Souk al Manakh
Ta historia jest o wiele mniej znana inwestorom. Warto jednak zapoznać się z nią i również wyciągnąć wnioski. Pokazuje ona do jakiej wielkości może dojść bańka spekulacyjna, jeśli spekuluje się na papierach wartościowych, ale po za oficjalnymi rynkami. W latach 70. wiele krajów zmierzyło się z kryzysem naftowym. Znalezienie benzyny na stacjach graniczyło z cudem. Było to spowodowane konfliktami na Bliskim Wschodzie, z embargiem na ropę oraz uzależnieniem ceny od OPEC. Z drugiej strony obywatele z Zatoki Perskiej zaczęli się bogacić. Dawne osady zajmujące się połowem ryb, zaczęły zmieniać się w tętniące życiem miasta.
Problem rozpoczął się, gdy inwestorzy postanowili otworzyć swoją własną, nieoficjalną giełdę. Główna giełda, w Kuwejcie, była kontrolowana przez tamtejszą rodzinę królewską, która decydowała kto może na nią wejść i handlować akcjami. Zachęceni szybko rosnącymi cenami poszerzali bańkę poprzez kredyty, a także, bardzo popularnymi w tamtym czasie, czekami postdatowymi (z terminem realizacji w przyszłości). Zamożni inwestorzy nie czekali długo, aby rozpocząć spekulacje instrumentami finansowymi, które nie były zarejestrowane w Kuwejcie tylko, np. w Dubaju. W sierpniu 1982 roku, bańka gwałtownie pękła. Przyczyną najpewniej był brak pieniędzy na zrealizowanie ogromnych czeków. Po tym zdarzeniu władze Kuwejtu zadecydowały o zamknięciu alternatywnej giełdy, dostępnej dla każdego.
3. Czarny czwartek – 24 października 1929 roku
Mówiąc o kryzysach finansowych na świecie nie da się nie wspomnieć o jednym z najsłynniejszych krachów giełdowych. Czarny czwartek zapisał się w pamięci wielu inwestorów, niestety w ciemnych barwach. Mówi się, że była to pierwsza panika na Wall Street. Jej skutki niosły się echem po całym świecie.
Tak jak w przypadku innych krachów na giełdzie, w tym przypadku również zaczęło się od wielkich przychodów i wysokich cen akcji. Inwestorzy z chęcią brali i łatwo dostawali kredyty na kupno akcji, jednak w pewnym momencie część inwestorów odeszła z rynku. W niedługim czasie inni również zaczęli wyprzedaż. To był pierwszy dzień pełen paniki. Doprowadziło to do bankructwa inwestorów, a także instytucji, które chętnie inwestowały w akcje, które były znacznie przewartościowane. W USA rozpoczął się okres, który dziś nazywamy “Wielką Depresją”.
Polskie kryzysy finansowe
Każdy kraj ma swoje sprawy finansowe i ,tak jak w skali światowej, ma swoje wahania i kryzysy. Jakie były najsłynniejsze kryzysy finansowe w Polsce? Jednym z bardziej znanych kryzysów jest kryzys z 1990 roku i, tzw. plan Balcerowicza. Polska sytuacja finansowa była w opłakanym stanie, zadłużenie wynosiło powyżej 42 mld dolarów, a inflacja osiągnęła przerażający poziom 639,6%. Ówczesny wicepremier i minister finansów, Leszek Barcerowicz, razem z współpracownikami stworzył plan mający postawić polską gospodarkę na nogi. Zakładał on wprowadzenie reform, których celem było:
- zbilansowanie budżetu państwa,
- zmniejszenie bezrobocia,
- zahamowanie inflacji,
- prowadzenie rozsądnej polityki monetarnej,
- dojście do wewnętrznej i zewnętrznej wymienialności polskiej waluty,
- ustabilizowanie rynku walut,
- oraz zmiana struktury własności w Polsce.
Na niekorzyść Barcerowicza, działania wprowadzone 1 stycznia 1990 roku, w szybkim tempie zapoczątkowały znaczne zwiększenie bezrobocia, które w pewnym momencie wynosiło aż 10%. Niestety, dalsze działania miały jeszcze powiększyć tą liczbę, zamiast ją zmniejszyć. Co za tym idzie, niezadowolenie obywateli spadało, tak samo jak poparcie dla wprowadzonych zmian. Pomimo również innych negatywnych skutków, nie można nie zauważyć, że plan przyniósł w późniejszym czasie wiele dobrego.
